(İlkyardım)TEMEL YAŞAM DESTEĞİ NEDİR?
Temel yaşam desteği yani halk dilinde ilkyardım; hayat kurtarmak için hava yolunu açmak ve sonrasında kalbi durmuş kişiye yapay solunum yoluyla akciğerlerinin oksijenlenmesini sağlayarak dış kalp masajı ile de dokulara yeterli düzeyde kan gitmesini sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahaledir.
Solunum Ve Kalp Durması Nedir ?
Solunum Durması : Vücudun yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır.
Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.
Kalp Durması : Bilinci kapalı kişide büyük atardamarlardan nabız alınamaması durumudur. 5
dakika içinde müdahale edilmez ise dokuların oksijenlenmemesi sebebiyle beyin hasarı
oluşur.
Belirti olarak ;
- Solunum olmaması
- Bilincin kapalı olması
- Uyaranlara yanıt vermemesi
- Kalp Durması
Temel yaşam desteğine başlamadan önce eğer çevrede başka birisi varsa hemen 112 aratılmalıdır.
Boğulma ve tramvalar da ilk yardımcı yalnız ise 5 turdan sonra (30/2=1) kendisi yardım çağırmalıdır.
İlkyardımda Hayat Kurtarma Zinciri Nedir ?
Hayat kurtarma ziniciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve ilk yardımcının
görevi değildir.
1.Halka – Sağlık kuruluşuna haber verme
2.Halka – Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği
3.Halka – Ambulans ekiplerinin yaptığı müdahale
4.Halka – Hastane acil servis müdahalesi
İLKYARDIMIN ABC’Sİ
Bilinci kapalı ise ;
A. Hava yolu açıklığını değerlendir
B. Solunumu değerlendir (Bak-Dinle-Hisset)
C. Dolaşımı değerlendir (canlılık belirtisi gözlemle)
Hava Yolunu Açmak İçin Baş-Çene Pozisyonu Nasıl Verilir?
Bilinci kapalı olan bütün hastalarda solunum yolu kontrol edilir. Çünkü dil geriye kayabilir yabancı bir
madde solunum yolunu kapatabilir. Kontrol ettikten sonra Baş-Çene pozisyonu verilir.
Pozisyon için;
Bir el, alına yerleşitirilir.
Diğer elin iki parmağı, çeneye yerleştirilir.
Alından bastırılıp, çeneden kaldırarak baş geriye doğru ittirilir.
Böylece dil yerinden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanır.
Yetişkinde Yapay Solunum
Hava yolu açıklığı sağlanan hasta Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile kontrol edildikten sonra
solunum ve canlılık belirtileri yoksa Temel Yaşam Desteğine Başlanır.
Normal solunumu yoksa (solunum yetersiz veya düzensiz ise) hemen yapay solunuma
başlanır.
Ağızdan Ağıza Yapay Solunum
Yaralıya Baş-Çene pozisyonu verilir.
Bir elin baş ve işaret parmakları ile burun hava çıkmayacak şekilde kapatılır.
Yaralının ağzından hava çıkmayacak şekilde ağız kavranır.
Yaralının akciğerine 400-600 ml hava gidecek şekilde her biri bir saniye sürecek şekilde iki kez
üflenir.
Ağızdan Buruna Yapay Solunum
Bebeklerde ve yetişkinlerde çene kitlenmesi durumlarında ağızdan ağıza yerine ağızdan
buruna yapay solunum tercih edilmelidir.
İlk yardımcı kendini korumak için işlem sırasında ince bir tülbent veya gazlı bez kullanabilir.
Çocuklarda (1-8 Yaş) Yapay Solunum
- Baş-Çene pozisyonu verilir.
- Hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra Bak-Dinle-
- Hisset yöntemi ile değerlendirilir.
- Solunum canlılık belirtisi yoksa TYD başlanır.
- Yapay solunum ağızdan ağıza veya ağızdan buruna tekniği ile çocuğun yaşı ve yüzünün
büyüklüğüne göre gerçekleşir. - Yapay solunuma 2 kez hava üflenerek başlanır.
Bebeklerde (0-1 Yaş) Yapay Solunum
- Bebeğin topuğuna hafifçe vurularak bilinç kontrolü yapılır.
- Hava yolu açıldıktan sonra Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum değerlendirmesi yapılır.
- Baş-Çene pozisyonu verilir ama yetişkinlerden farklı olarak baş hafifçe ittirilir.
- BAŞIN FAZLA GERDİLİRMESİ SOLUNUM YOLLARINI TIKAYACAĞI İÇİN BAŞA HAFİF
EĞİM VERMEK OLDUKÇA ÖNEMLİDİR. - Yapay solunuma başlarken ağız bebeğin ağzına veya burnuna yerleştirilmelidir.
- Bebeklerde yapay solunuma her biri bir saniye süren beş nefes ile başlanır.
- Üflemenin ayarı bebeğin göğüs kalkış hareketlerine göre olmalı. Bebeğin akciğerlerinin
alabileceğinden fazla üflenmemelidir.
Bilinci Yerinde tam Tıkanıklık Olan Kişilerde Heimlich Manevrası (Karına Bası Uygulama) Nasıl Yapılır?
- Hasta ayakta veya oturur pozisyonda olmalıdır.
- Hastanın yanında veya arkasında durulmalıdır.
- Bir elle göğüs desteklenir öne eğilmesi sağlanır.
- Diğer elin topuğu ile hızlı bir şekilde 5 kere sırtına (kürek kemikleri arasına) süpürür şekilde
vurulur. - Tıkanıklığın giderilip giderilmediğine bakılır.
- Giderildiyse işlem sonlandırılır.
Tıkanıklık devam ediyorsa Heimlich manevrası uygulanır.
- Hastanın arkasına geçip sarılarak
gövdesi kavranır. - Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek
şekilde yumruk yaparak koyulur. - Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır.
- Kuvvetli bir şekilde arkaya ve yukarı doğru bastırılır. Bu hareket yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır.
- Tıkanıklık açılmadıysa tekrar sırta vurulur. Bu işlem 5’er kez tekrarlanır.
- Hastanın bilinci
kapanırsa eğer sert bir zemin üzerine yatırılır nabız ve solunum değerlendirilip 112 arandıktan
sonra temel yaşam desteğine başlanır.
Bilinci Kapalı Kişilerde Heimlich Manevrası
- Hasta yere yatırılıp yan pozisyonda sırtına 5 kez vurulur, tıkanma açılmazsa hasta düz bir
zeminde başı yana çevrilir. - Hastanın bacaklarının üzerine ata biner şekilde oturulur.
- Bir elin topuğu göbek ile göğüs kemiği arasına yerleştirilir, diğer el üzerine koyulur göbeğin üzerinden
kürek kemiklerine doğru eğik bir bası uygulanır. - Nabız ve solunum değerlendirilir. İşleme
yabancı cisim çıkıncaya kadar devam edilir. 112 aranır.
Bebeklerde Tam tıkanıklık Olan Hava Yolunun Açılması
Bebek ilk yardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır. Baş parmak ve diğer parmakların
yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak boyundan tutulur yüz üstü pozisyonda öne doğru eğilir.
Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur. 5 kez el bileğinin iç kısmı ile
bebeğin sırtına hafifçe vurulur. Diğer kolun üzerine başı elle kavrayarak sırt üstü çevrili,
yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır. Çıkmadıysa başı yine gövdesinden aşağıda olacak sırt
üstü şekilde tutulur. 5 kez iki parmakla göğüs kemiklerinin alt kısmından karnın üst kısmına
bası uygulanır ve 112 aranır.
BEBEK ÇOK KÜÇÜK İSE KARNINDAN BASI UYGULANMIYORSA BEBEKLER İÇİN
YUKARIDA ANLATILAN UYGULAMA YAPILIR ANCAK DİĞER DURUMLARDA
BEBEKLERDE DE YAPILAN UYGULAMA BİLİNCİ KAPALI ERİŞKİNDE YAPILDIĞI GİBİ
HEİMLİCH MANEVRASI İLE OLMALIDIR.
Kısmi Tıkanıklık Olan Kişilerde İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı var ise öksürmeye teşvik edilmeli, yakınından
izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Hastanın henüz ayakta durabildiği bu
dönemde onun arka tarafında yer alınmalı. Belirgin bir yabancı cisim yerinden çıkmış veya
gevşemiş takma dişleri varsa çıkartılmalıdır. Eğer yabancı cisim görünmüyorsa ve hastanın
durumu kötüye gidiyorsa yukarıda anlatılan uygulamalar başlanır.
Yetişkinde İlkyardım: Dış Kalp Masajı
- Bilinç ve solunum yoksa sert bir zemine yatırılarak dış kalp masajına başlanır.
- Temel yaşam
desteği yapılırken yaş önemli bir faktördür. Orta yaş ve üzerindeki bir hastanın ölüm
nedenlerinin başında ventriküler fibrilasyon gelir. - Böyle bir olay durumunda olay yerine gelen
ambulans ekibi defibrilasyon yaparak hastayı kurtarma şansını arttırır. - Bu nedenle hızlı bir
şekilde 112’yi aramak oldukça önemlidir. - Boğulma ve tramvalar da ilk yardımcı yalnız ise 30/2
kalp basısı ve suni solunum uygulamasının 5 tur tekrarından sonra 112’yi kendi arar. - Çünkü
bebek ve çocuklarda solunum sıkıntısı plandadır. Kalp basısı göğsün ortasına yapılmalıdır. - Her
iki elin baş ve işaret parmakları ile eşit iki ‘C’ oluşturulur. - Bir elin işaret parmağı iman
tahtasının alt ucuna, diğer elin işaret parmağı üst ucuna yerleştirilir. - Baş parmaklar ortada
birleştirilir. - Bir el kaldırılarak topuğu diğer baş parmağın üzerine konur.
- Elin topuğu iman
tahtasının tam üzerinde olmalıdır. - Önde yada arkada olması kaburga kırığına yol açar.
- Her iki
el parmakları birbirine geçirilir ve hastaya temas etmemelidir. - Vücut ağırlığı ile kaburga
kemikleri 4-5 cm içe çökecek şekilde ritmik olarak sıkıştırma-gevşetme şeklinde bası
uygulanmalıdır. - Erişkinlerde dakikada 100 bası uygulanmalıdır.
- Yapay solunum ve dış kalp masajı ile
birlikte yetişkinlerde bebekte ve çocukta tek yada iki ilk yardımcı ile 30/2 olarak uygulanır
buna 1 tur denir. - Temel yaşam desteğine hastanın yaşam belirtileri gelene kadar veya
ambulans ekibi gelene kadar kesintisiz şekilde devam edilmelidir.
Çocuklarda İlkyardım: (1-8 Yaş) Dış Kalp Masajı
- Çocuklarda kalp masajı tek elle bası uygulayarak yapılır.
- Bası noktası yetişkinlerdeki ile aynı
noktadadır. - Büyük çocuklarda tek elle bası yetersiz gelirse yine yetişkinlerdeki gibi uygulama
yapılır. - Çocuklarda dakikada 100 bası uygulanır. Bası gücü ise 2-2.5 cm içe çökecek şekilde
olmalıdır. - Çocuklarda 30/2 olacak şekilde uygulama yapılır.
Bebeklerde İlkyardım: (0-1 Yaş) Dış Kalp Masajı
- Bebeğin iki memesi arasında hayali bir çizgi olduğu varsayılarak bu çizginin hemen altında
orta noktada göğüs kemiği tespit edilir. - Buraya iki parmak ile bası uygulayarak kalp masajına
başlanır. - Kalp masajı göğüs kemiği 1-1.5 cm içe çökecek şekilde yapılır.
- Bebeklere de dakikada 100 bası uygulanır ve dakikada 30/2 olacak şekilde yapay solunum ile
dış kalp masajı yapılır.
Sayfa İçeriği
Hasta Nakil Araçlarında Işıklı ve Sesli Uyarı İşaretlerinin Kullanımı
Hasta Nakil Araçlarında Işıklı ve Sesli Uyarı İşaretlerinin Kullanımı ve bu araçların kullanımını esas alan mevzuata ilişkin bilgilendirmeler
İlkyardım Hayat Veren İlk 60 Saniye
Temel yaşam desteği yani halk dilinde ilkyardım; hayat kurtarmak için hava yolunu açmak ve sonrasında kalbi durmuş kişiye yapay solunum yoluyla akciğerlerinin oksijenlenmesini sağlayarak dış kalp masajı ile de dokulara yeterli düzeyde kan gitmesini sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahaledir.
